piątek, 7 czerwca 2013

Jacek Malczewski

Jacek Malczewski (1854-1929) przyszedł na świat 15 lipca 1854 roku w Radomiu, w starej ale zubożałej rodzinie ziemiańskiej. Ojciec pełnił funkcję sekretarza Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.

Do 11 roku życia Jacek wychowywał się pod okiem rodziców, Juliana oraz Marii z Korwin Szymanowskich. W domu Malczewskich częstą lekturą były dzieła Dantego i Szekspira, przede wszystkim jednak panował prawdziwy kult poezji romantycznej. Ojciec, aż do swej śmierci, miał pozostać dla syna autorytetem i powiernikiem.

Gdy wybuchło Powstanie Styczniowe 9-letni chłopiec śledził wydarzenia i głęboko przeżywał powstańczą klęskę.

W 1867 roku rodzice wysłali Jacka do majątku wuja Feliksa Karczewskiego w Wielgiem. Tam, wraz z kuzynami i bratem ciotecznym, Malczewski przygotowywał się do gimnazjum. Jego nauczycielem był przyrodnik i pisarz Adolf Dygasiński (1839-1902).
W Wielgiem chłopiec poznał życie wsi: odwieczny rytm pór roku, folklor, obyczaje i tradycje, a przede wszystkim przyrodę, powietrze i światło, którym miał pozostać wierny w swych obrazach. Tu właśnie po raz pierwszy ujawnił się jego rysunkowy talent: powstają nieśmiałe próby studiów z natury i kopie z rycin Gustava Dore (1832-1883). Po latach, dojrzały już malarz przyzna, że jego osobowość ukształtowała się w czasie pobytu w Wielgiem.

W 1871 r. 17-letni Jacek Malczewski kontynuował naukę w Krakowie, gdzie zaborca pozostawił szkołom nieco swobody. Młody człowiek został zatem uczniem prestiżowego gimnazjum św. Jacka, a opiekę ogólną sprawował nad nim w dalszym ciągu Adolf Dygasiński, który zapisał również swego podopiecznego na lekcje rysunku prowadzone przez Leona Piccarda.

Jesienią 1872 roku, będąc wciąż gimnazjalistą Malczewski zaczął uczęszczać jako wolny słuchacz do Szkoły Sztuk Pięknych. Trafił tam pod opiekę Władysława Łuszczkiewicza (l828-1900), który zauważył zdolnego ucznia.
Jan Matejko (1838-1893) stwierdził "niepośledni talent malarski" i osobiście zwrócił się do Juliana Malczewskiego, aby ten pozwolił synowi opuścić gimnazjum i poświęcić się wyłącznie studiom w szkole artystycznej.

W lutym 1873 roku Malczewski został przyjęty na pierwszy rok studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, lecz z trudem mieścił się w kanonach szkolnej edukacji.
Mając lat 21 przeżywał swój pierwszy kryzys wiary w autorytety: kwestionował wartość Szkoły i nauczanie Matejki. Zaniedbywał zajęcia i coraz poważniej myślał o wyjeździe za granicę. Przeżywał też pierwszą, młodzieńczą miłość: w czasie letnich wakacji spędzonych w rodzinnych stronach zakochał się z wzajemnością w kuzynce, Wandzie Karczewskiej. Nie było jednak idylli. Ojciec Wandy nawet słyszeć nie chciał o podobnym związku. Był to trudny okres w życiu szukającego samodzielności, początkującego artysty.

Jego niechętny stosunek do Szkoły i plany wyjazdu wzbudziły niepokój Matejki. Mistrz uważał, że za granicę winni jeździć malarze już uformowani. Napisał zatem ponownie do Juliana Malczewskiego i poprosił, by ten odwiódł syna od zamiaru studiów zagranicznych. Raz jeszcze głos Matejki przeważył, od jesieni 1875 roku Malczewski studiował w jego pracowni. Tymczasowo zażegnany konflikt wybuchł z nową siłą wiosną 1876 roku, kiedy Matejko zabronił Malczewskiemu przyjąć zlecenia na dwa obrazy religijne. Jacek miał dość krakowskiej szkoły "chcę inaczej malować jak Matejko, jak wszyscy malarze świata, chcę malować świat żyjący (...) rzeczywistość, prawdę...". Wobec takiej determinacji Matejko i ojciec ulegli.
W październiku młody artysta był już w Paryżu, gdzie wstąpił do Ecole des Beaux-Arts i podjął naukę w pracowni Ernesta Lehmanna.
Malczewski zwiedzał muzea i galerie, poznawał nowoczesne malarstwo. Chociaż marzył o Paryżu, zaczął tęsknić za krajem. Paryskie noce spędzał na przywoływaniu w pamięci obrazów Polski, rozmyślał nad losem polskich emigrantów, wczytywał się w Słowackiego. W czasie pobytu artysty w Paryżu, zrodziła się koncepcja serii obrazów o wymowie patriotyczno-martyrologicznej inspirowana poematem "Anhelli" (1837) Juliusza Słowackiego i rozbudowywana - w zmienionej formule stylistycznej - jeszcze we wczesnych latach 90. Powstały wtedy pierwsze rysunkowe koncepcje jego najsłynniejszych, wczesnych obrazów Śmierć Ellenai i Niedziela w kopalni. Przenikający utwory Słowackiego mistycyzm i mesjanistyczna wiara w przyszłe odrodzenie narodu poprzez doznane cierpienia znalazło swe odbicie w nawiązującym bezpośrednio do poetyckiego wątku Anhellego wspomnianym już obrazie Śmierć Ellenai.

Jesienią 1877 roku Malczewski wrócił do pracowni Matejki. Ojciec Wandy Karczewskiej brutalnie zerwał jej potajemne zaręczyny z Jackiem.

W wieku 25 lat Malczewski zrezygnował z nauczycieli i rozpoczął samodzielną karierę. Wiele czasu poświęcał na podróże.
W 1880 roku wraz z Marcelim Czartoryskim zwiedzał północne Włochy, pojechał do Lwowa, a lato 1883 roku spędził w Horodyczach na Podolu.
Jesienią 1884 roku wziął udział w wyprawie archeologicznej do Azji Mniejszej, zorganizowanej przez Karola Lanckorońskiego. Z Lanckorońskim połączyła Malczewskiego wieloletnia przyjaźń, która była dla niego wielką pomocą w ciężkich chwilach po śmierci ojca w styczniu 1884 roku. Od tego też czasu zaczął się pojawiać i już stale miał powracać motyw śmierci.

W roku 1885 Malczewski wyjechał do Monachium, drugiego obok Paryża ośrodka studiów polskich malarzy. Trafił tam do polskiej kolonii, skupionej wokół Józefa Brandta (1841-1915) i Alfreda Wierusz-Kowalskiego (1849-1915).
Po sześciu miesiącach pobytu w Monachium technika malarska Malczewskiego zaczęła ewoluować; kompozycja zaczęła stawać się bardzie wypracowana a paleta barw rozszerzyła się o kolory bardziej wyrafinowane.
W listopadzie 1886 roku Malczewski zaręczył się z córką krakowskiego aptekarza, Marią Gralewską. Już niecały rok później zostali małżeństwem i zamieszkali w krakowskiej kamienicy Gralewskich. Dwa lata później malarz został ojcem Julii, zaś po

Wkrótce też Malczewski zaczął zyskiwać uznanie jako malarz. Otrzymał kilka ważnych nagród zarówno w kraju jak i za granicą.
W roku 1892 pojednał się z Matejką, który odwiedził go w pracowni.

W latach 1894-97 doszło do zasadniczej zmiany w twórczości artysty. Porzucił on dotychczasową realistyczną manierę i zaczął tworzyć obrazy symboliczne. Zaangażował się również w działalność dydaktyczną; wykładał na kursach im. Branieckiego, gdzie malarstwa mogły się uczyć kobiety nie przyjęte do Szkoły Sztuk Pięknych. Później Malczewski uczył również w zreformowanej przez Juliana Fałata Szkole Sztuk Pięknych.

W roku 1897 Jacek Malczewski został jednym z członków-założycieli "krakowskiej secesji", czyli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Mimo swojej niechęci do środowiska Młodej Polski malarz bywał również w jej salonach i kawiarniach. Był niewątpliwie postacią popularną. Nawet w kabarecie "Zielony Balonik" pojawiła się kukiełka – Jacek Symbolewski, nawiązująca do symboliki zawartej w obrazach Malczewskiego.

W 1898 roku głęboko przeżył śmierć matki. Wtedy to, z owładniętej obsesją śmierci symbolistycznej ikonografii Malczewski wysnuł wątek Thanatosa, sięgając do antycznych źródeł europejskiej kultury. Powstało wówczas szereg obrazów ujmujących motyw śmierci w sposób alegoryczny (Thanatos, Thanatos I, Thanatos II). Mitologicznemu bogowi śmierci nadał Malczewski - przewrotnie - postać młodej kobiety z kosą w dłoniach. O jej nadprzyrodzonej naturze świadczą skrzydła o dekoracyjnym zarysie. Jednocześnie dorodne kształty jej ciała kierują skojarzenia ku nierozwiązywalnemu splotowi materii i ducha, sfery zmysłowości ze spirytualnym pierwiastkiem, uwypuklonej po wielekroć przez symbolistów więzi Erosa z Thanatosem.

Od 1899 roku Malczewski rezydował już na Zwierzyńcu w Willi "Pod Matką Boską". Te podkrakowskie wówczas okolice coraz częściej zaczynały pojawiać się na jego płótnach.
Indywidualizm i bezkompromisowość Malczewskiego dały o sobie znać ponownie w roku 1900, kiedy to na skutek konfliktu z Fałatem opuścił stanowisko profesora Akademii Sztuk Pięknych.

Kolejne nagrody i wiele retrospektywna wystawa we Lwowie w 1903 roku stały się świadectwem jego pozycji w świecie sztuki. Nastąpił najbardziej płodny i dojrzały okres w jego twórczości. Powrócił motyw Ellenai w odmiennym układzie kompozycyjnym i stylistycznym ujęciu. Był on kluczowy dla serii czterech powstałych w latach 1906-1908 obrazów olejnych o wspólnym tytule Śmierć Ellenai, w których pobrzmiewał ton goryczy po utracie nadziei na odrodzenie ojczyzny, jakie w 1905 roku rozbudził wybuch wojny japońsko-rosyjskiej.
Ideowy rozrachunek z kwestią narodowo-wyzwoleńczą nabrał znów optymistycznego wydźwięku w monumentalnych, kolorystycznie ekspresyjnych obrazach o śmiałym skrócie perspektywicznym i zintensyfikowanym iluzjonizmie form - Eloe z Ellenai (1908-1909), Eloe (1909) i Eloe unosząca Ellenai (1910). Tu ciało martwej zesłanki unosi na swych tęczowych skrzydłach ku wieczności Eloe, jedna z figur wielokrotnie przywoływanych w malarstwie zafascynowanego Słowackim artysty.

Jednak Malczewski jakby nie cenił sobie stabilizacji. Mniej więcej w tym czasie jego życie osobiste skomplikowało się. Sprawczynią zamieszania stała się piękna Maria Balowa, żona starosty Adama Bala. Pani Balowa grała w życiu Malczewskiego rolę "femme fatale", zaś Kraków aż się trząsł od plotek.
Towarzyski skandal osiągnął apogeum, gdy w 1906 roku malarz ze swą nową muzą udał się do Włoch. Uroda Marii Balowej opanowała wyobraźnię Malczewskiego. Malarz wielokrotnie ją portretował i nadał jej rysy postaciom Chimer oraz Polonii.
Artysta wzbudzał tez kontrowersje w świecie artystycznym. W 1908 roku wziął udział w wystawie grupy "Zero", która protestowała przeciw zamianie towarzystwa "Sztuka" w ekskluzywny klub towarzyski.

W 1910 roku Malczewski skorzystał z możliwości powrotu na Akademię Sztuk Pięknych, po ustąpieniu z niej Fałata i wyborze na rektora Teodora Axentowicza (1859-1938).
W 1912 roku malarz sam objął funkcję rektora Akademii, która pełnił do wybuchu I wojny światowej.

Do historii przeszedł jego sprzeciw wobec obowiązku noszenia austriackiego munduru reprezentacyjnego, który był dlań mundurem zaborcy.
W sferze artystycznej Malczewski współpracował jednak z Wiedniem. Wśród znaczących osiągnięć tego czasu należy wspomnieć indywidualną wystawę w Pawilonie Wiedeńskiej Secesji w 1911 roku.

Początek I wojny światowej malarz spędził w Wiedniu. W 1916 roku powrócił do Krakowa i zamieszkał przy ul. Krupniczej 8. Podjął pracę na Akademii i malował obrazy inspirowane wydarzeniami wojennymi.
Kiedy skończyłą się wojna 64-letni artysta znalazł się w zupełnie nowej rzeczywistości. Z jednej strony był niekwestionowaną sławą, a z drugiej zdawał sobie sprawę, że jego malarskie wizje należą do przeszłości. Już w latach wojny Malczewski rozpoczął obrachunki z własnym życiem; powstał wtedy wzruszający cykl obrazów Moje życie, w którym motyw szczęśliwego dzieciństwa wiąże się nierozerwalnie ze świadomością schyłku życia i refleksją nad tym, co drogę życiową wypełniało. Splatanie się pamięci wizualnej z emocjami powoduje, że ukazany wycinkowo w dziewięciu obrazach pejzaż rodzinnego majątku w Wielgiem stanowi kwintesencję polskiego krajobrazu. Wizja twórcza przeobraziła go w symbol raju utraconego w wymiarze egzystencjalnym, a odzyskanego w rzeczywistości transcendentnej.
Coraz częściej artysta malował również autoportrety a w jego dziełach pojawiał się motyw rozstania z własną twórczością. Autoportrety Malczewskiego stanowią osobny i bogaty nurt w jego sztuce. Wizerunki własne twórcy malowane były w realistycznej konwencji w otoczeniu bohaterów jego kompozycji - Eloe, Ellenai, muz, Meduz, faunów, chimer i dziewcząt w ludowych zapaskach.

W 1921 roku Malczewski ustąpił z funkcji profesora krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
W 1923 roku namalował tryptyk Mój pogrzeb. Były to także lata oficjalnego uznania. Otrzymał wówczas order Polonia Restituta IV klasy, w 1924 roku oficjalnie świętowano jubileusz siedemdziesiątych urodzin artysty i 5O-lecia jego pracy twórczej. Wystawy jubileuszowe odbywały się w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Lwowie.
W 1927 roku malarz otrzymał nagrodę artystyczną miasta Warszawy, a na Wystawie Krajowej w Poznaniu w roku 1929 Wielki Złoty Medal.

Na stare lata malarz powoli tracił wzrok a w końcu musiał przestać malować, co było dlań powodem do smutku.

Malczewski umarł 8 października 1929 roku. Zgodnie z życzeniem został pochowany we franciszkańskim habicie tercjarskim, w którym przed laty się portretował. Jego prochy złożono w Krypcie Zasłużonych w krakowskim kościele na Skałce.

Jacek Malczewski był inicjatorem i czołowym reprezentantem symbolizmu w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Twórczość malarska artysty koncentrowała się wokół kilku tematów, które wciąż powracały rozwijane, przekształcane i wzajemnie ze sobą splatane. W

Jego sztuka była prawdziwą mieszanką – łączy erotyzm z mistycyzmem, folklor z antykiem a patos z ironią i kpiną. Obrazy są teatralne ze swymi krzykliwymi kolorami i zawiłymi łamigłówkami symboli. Wyobraźnia malarza stworzyła jednak świat niebywale wyrazisty przez co od lat wzbudzają skrajne emocje i nikt nie przechodzi obok nich obojętnie.



Wyobraźnia artysty krążyła wokół kilku problemów, ujmując je wciąż od nowa i wciąż inaczej, penetrując odmienne aspekty tych samych treści, treści do końca nieuchwytnych, bo symbolicznych. Mnożenie wariantów i niuansów danego motywu następowało w obrębie serii i cyklów obrazowych mu poświęconych.

kolejnych czterech latach na świat przyszedł syn – Rafał, przyszły malarz.

Zdzisław Beksiński

Zdzisław Beksiński
Zdzisław Beksiński (ur. 24 lutego 1929 w Sanoku, zm. 21 lutego 2005 w Warszawie) - polski malarz, rzeźbiarz, fotografik i artysta posługujący się grafiką komputerową.
Artysta zajmował się fotografią, rysunkiem, rzeźbą, a także grafiką komputerową. Najpełniej jednak wypowiadał się w malarstwie. Początkowo zajmował się fotografią artystyczną i rysunkiem, a następnie malarstwem i rzeźbą.
Pierwszym poważnym sukcesem artystycznym Beksińskiego była wystawa zorganizowana w Warszawie w 1964 r. przez znanego krytyka Janusza Boguckiego. Artysta nigdy nie nadawał tytułów swoim obrazom. Uważał je za swoją subiektywną wizję świata. Rzadko też je komentował.
W latach 70-tych i 80-tych stał się popularny zarówno w kraju jak i za granicą. Jego obrazy pokazywane były w prestiżowych galeriach na całym świecie, m.in. we Włoszech, Niemczech, Francji, Belgii. Artysta jako jedyny Europejczyk ma stałą ekspozycję w muzeum sztuki w japońskiej Osace.
 W latach 1947-1952 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Przez kilka lat, przymuszony nakazem pracy pracował w zawodzie w kilku miastach Polski. Zainteresował się wówczas fotografią artystyczną, rozpoczął również pierwsze próby rysunkowe i malarskie. W 1955 r. powrócił do rodzinnego domu w Sanoku. Oprócz fotogratii tworzył malarstwo, rzeźbę, rysunki. W 1958 roku wystawiał w Warszawie, Gliwicach i Poznaniu. W 1964 r. pierwszą dużą wystawę indywidualną w Starej Pomarańczarni w Warszawie zorganizował Janusz Bogucki. W latach 60-tych odchodzi od abstrakcji tworząc głównie malarstwo i rysunek. Po latach ten okres (od końca lat 60-tych po począek lat 80-tych) nazwie ,,okresem fantastycznym". W 1977 r. opuszcza Sanok i przenosi sie na stałe do Warszawy.

Dali Salvador

Dali Salvador
Ur. 1904 w Figueras (Katalonia), zm. 1982. Jego ojciec pochodził z Cadaques - pięknie położonego miasteczka na skalistym wybrzeżu, którego pejzaż znajdzie odbicie w twórczości artysty. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie i poprzez czasopisma zetknął się z kubizmem, futuryzmem i metafizycznym malarstwem Chinca i Carry.
Pierwsza wystawę miał w Barcelonie w 1925, a w rok później w Madrycie. W 1928 przyjechał taksówką do Paryża i „odkrył" surrealizm. Wkrótce potem, w 1929, po raz pierwszy wystawiał swoje prace w Paryżu. Poślubił Galę Eluard, którą uwiecznił w wielu swoich obrazach. W latach trzydziestych byt jedną z czołowych postaci surrealizmu. Jest autorem wielu artykułów, w których lansuje różne paradoksalne teorie, jak np. „paranoiczno-krytyczną metodę" malarstwa oraz przedmioty do funkcjonowania symbolicznego.
Dali jest współautorem sławnych filmów surrealistycznych: "Pies andaluzyjski" i "Złoty wiek".
Od 1940 do zakończenia wojny przebywał w Stanach Zjednoczonych, gdzie odnosił du że sukcesy i wywierał wpływ na tamtejszą modę oraz reklamę. Jest twórcą scenografii do kilku baletów. Po wojnie osiadł w Hiszpanii w Port-Lligat, blisko Cadaques. Należy do najbardziej popularnych malarzy surrealistycznych.
"Dali wynurzył się z plątaniny zagadek, by podbić świat malarstwa i dzięki swojej walce dał nam coś znacznie cenniejszego od złota. Otworzył przed nami zupełnie nowe perspektywy, rozszerzył horyzonty, a przede wszystkim przekazał nam coś znacznie bardziej namacalnego: Salvadora Dali." (fragment książki "Dali 1904-1989")


Technika malarstwa olejnego

Technika malarstwa olejnego - jest przez malarzy najczęściej uprawiana, gdyż daje najszersze możliwości twórcze.
Malarstwo olejne jest dość kosztowną techniką ale daje wyjątkowo dużą swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu ciekawych faktur, uzyskiwanie efektów półprzezroczystości i przenikania barw a nawet wychodzeniu "w trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych warstw farby.
Malarstwo olejne, po zapoznaniu się z jego podstawami, jest stosunkowo łatwą i wdzięczną techniką. Umożliwia ono wielokrotne retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw farby na obraz.
Sposoby malowania olejnego stwarzają sami artyści. Z nich można przyjąć tylko te, które nie doprowadzają malowidła do szybkiego starzenia się.
Istnieje wiele różnych technik jak np.:
- alla prima (wł. – za pierwszym razem) – polega na bezpośrednim wprowadzeniu koloru przygotowanego na palecie bez podmalówek i laserunków; artyści osiągają w tej technice wprost efekt końcowy;
- laserunek (łac. – lazurium – lesur, błękit) – technika stosowana w malarstwie od dawna, powstaje wtedy, gdy pierwsza warstwa farby prześwituje przez naniesioną na nią warstwę laserunkową; uzyskuje się przez to przejrzystość i głębię;
- impasto (wł. – impastare – ugniatać) – to śmiałe nanoszenie grubej warstwy gęstej farby olejnej na powierzchnie obrazu, podkreślające fakturę malowidła;

Przygotowanie odpowiedniego podobrazia przyczynia się do trwałości obrazu. Wielu współczesnych artystów korzysta z gotowych, już zagruntowanych podobrazi jednak wielu woli tę czynność wykonać samodzielnie aby sprostały ich wymogom.
Obrazy olejne składają się z kilku warstw
-podkład (podobrazie)
-klej
-zaprawa(grunt)
-szkic
-warstwy farby
-werniks



Podobraziem może być deska, pilśń, tektura, najczęściej jednak używane jest płótno lniane. Zaprawy pod malowidło mogą być różne: absorbujące (chłonne), półchłonne (gdy farba olejna matowieje wskutek pochłaniania spoiwa przez tę zaprawę) lub tłuste (gdy zachowuje połysk). Zależnie od pracy, którą się wykonuje, można dostosować do niej kolor zaprawy.
Maluje się pędzlami, przeważnie szczeciniakami a czasem z włosia – okrągłymi, płaskimi o różnej numeracji, szpachelkami i innymi narzędziami.


Płótno malarskie
Do celów malarskich najlepiej nadaje się płótno o tzw. splotach płóciennych z nitek o jednakowej grubości. Wątek przeplata się tu jednostronnie na przemian z osnową. Płótno o różnych niciach ulega nierównomiernemu kurczeniu się lub wydłużeniu pod wpływem wilgotnego otoczenia, co może spowodować szybkie pękanie powłoki obrazu. Najlepsze jest płótno nie mające apretury.

Blejtram (krosno)
Krosno z klinami służy do napinania płótna malarskiego. Składa się z czterech listewek (przy większych formatach posiada też listwy poprzeczne) zaopatrzonych przy obu końcach w głębokie wcięcia i miejsca na ruchome kliny. Wcięcia pozwalają na regulowanie naprężeniami płótna przez wbijanie klinów, jeśli taka potrzeba zachodzi. Listwy krosna muszą być tak wyprofilowane aby płótno dotykało do nich jedynie na bocznej krawędzi.
Listwy krosien zbija się dokładnie, sprawdzając przy tym konieczny między nimi kąt prosty.
Płótno o formacie większym ok. 4 cm dookoła obrazu, prowizorycznie przybija się kilkoma gwoździkami do krosien (po środku i na brzegach listew). Następnie po bokach w równych odstępach, począwszy od środka, na przeciwległych listwach przybija się płótno tapicerskimi gwoździkami. W ten sposób otrzymuje się równe napięcie płótna na całej powierzchni. Do równomiernego napięcia płótna na krosnach mogą być przydatne specjalne obcęgi.

Zaprawa
Zaprawa służy do pokrywania powierzchni pod malowidło. Płótno przed nałożeniem zaprawy należy wcześniej pokryć klejem stolarskim w celu jego naprężenia i zabezpieczenia przed wsiąkaniem zaprawy w materiał.
Płótno pokrywa się zwykle dwiema cienkimi warstwami zaprawy. Na drewnie i innych sztywnych materiałach możemy nałożyć znacznie więcej warstw. Po wyschnięciu pierwsze warstwy powleka się nią po raz drugi i podobnie po raz trzeci. Rozprowadzanie zaprawy powinno odbywać się cienko pasami w kratkę, tak aby osiągnąć największą równomierność pokrycia płótna lub deski. Płótno i deski powinny schnąć w pozycji leżącej lub nieco pochylonej. Aby wysychanie zaprawy przebiegało równomiernie i szybko, podkłada się pod krosna drewniane klocki.
Obecnie najczęściej używa się gotowych zapraw dostępnych w odpowiednich sklepach lub farby emulsyjnej, która jest elastyczna, niezmywalna i odporna na czynniki zewnętrzne.

Paleta
Paleta jest to płyta drewniana, blaszana, porcelanowa, szklana, tekturowa o pewnym formacie i kształcie oraz wykończeniu zależnym od techniki jakiej ma służyć. Do malowania technika olejną najczęściej stosowane są palety drewniane, posiadające otwory na uchwyt. Farby wyciska się z tub obok siebie w pewnym układzie kolorystycznym, odpowiadającym artyście.
Po każdorazowym użyciu paleta powinna być oczyszczona. Resztki farby usuwa się szpachelką a następnie zmywa terpentyną. Zaschnięte stare farby na palecie najlepiej usuwa się przy użyciu płomienia. W tym wypadku warstwę zaschniętych farb polewa się spirytusem denaturowanym tak, aby płyn nie spływał i zapala się ostrożnie. Zmiękczona warstwa zaschniętych farb daje się wtedy zeskrobać nożem i szpachlą.

Farby olejneArtystyczne farby olejne sporządza się poprzez rozproszenie pigmentów w nośniku olejnym takim jak lniany , orzechowy , szafranowy lub makowy, tak aby wytworzyć gładką, kleistą, wolnoschnącą farbę. Farba olejna ze swojej natury nie miesza się z wodą, rozpuszcza się jedynie w terpentynie, benzynie lakowej lub bezwonnym rozpuszczalniku.
Olejowe spoiwo nadaje farbie charakterystyczny wygląd i konsystencję masła. Pigmenty utarte z olejem mają specyficzną głębię i rezonans koloru , gdyż inna ilość światła jest pochłonięta a odbita. Olej nie tylko trzyma cząstki pigmentu i umożliwia ich przyleganie do powierzchni podobrazia , ale także chroni je. Do tych podstawowych składników producenci dodają jeszcze inne , aby uzyskać farby o stosunkowo stałym czasie schnięcia.
Olejne farby artystyczne można nabyć w sklepach sprzedających materiały i akcesoria dla artystów plastyków lub w sklepach z artykułami papierniczymi. Na rynku dostępne są farby wielu firm począwszy do polskich firmy Aster do holenderskich Talens, które sprzedawane są w dwóch seriach: tańszej Van Gogh i droższej Rembrandt.

Pędzle do malowania farbami olejnymi można uzywać pędzli
- z włosia miękkiego
- z włosia sztywnego
- z włosia syntetycznego

Włos ma różną grubość i długość, skala 0-28
Materiały na pędzle z włosia naturalnego: ogonki wiewiórek, piórka sępie, gęsie, kurze, gołębie, sierści borsuków, tchórzy, kun, szczecinki świń.

Werniksy
Werniks to przeźroczysta warstwa którą pokrywa się obrazy w celu zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi oraz nadaniu głębi barwom. Nie może być stosowany w akwareli, gwaszu, pastelu i suchej temperze.
W zależności od procesów schnięcia mamy werniksy: olejne -schnące w procesie chemicznym, rozpuszczone w lotnych rozpuszczalnikach -schnące w procesie fizycznym, twardniejace pod wpływem ciepła, schnące na skutek reakcji kondensacji.
W zależności od użytego materiału : żywiczne, olejno - żywiczne, białkowe, z mas syntetycznych, z pochodnych celulozy.

Kilka drobnych porad

Bywa nieraz, że po jakimś czasie na obrazie powstają pęknięcia i szczeliny. Pochodzą one przeważnie od nie zaschniętej dobrze zaprawy na podłożu lub od niejednostajnego wysychanie warstw farby nałożonej jedna na drugą. Następuje wtedy nierównomierne ich kurczenie się. Należy unikać nakładania farb szybko schnących na warstwę farb wysychających wolniej. Dopuszczalna jest kolejność odwrotna.

Przystępując po dłuższej przerwie do malowania, obraz olejny musimy oczyścić i odtłuścić. Odtłuszczenie zaschniętych już warstw obrazu może się odbywać przez pocieranie surowym ziemniakiem, a następnie przetarcie lekko zwilżoną flanelowa szmatką. Po tym zabiegu powleka się cienko miejsca, na których mają być wykonane przemalówki lub poprawki, szmatką nasączona mieszanką terpentynowo-olejną.

Przy wielokrotnym korygowaniu i przemalowywaniu obrazu mokrą jeszcze warstwę farby łatwo jest zeskrobać nożem lub szpachelką. Przy dobrze zaschniętej już farbie, jeśli zachodzi taka konieczność, usuwa się z części malowidła wierzchnią powłokę farby szlifując pumeksem lub papierem ściernym. Po tym zabiegu pociera się cienko te miejsca mieszanką terpentynowo-olejną przed nałożeniem nowej warstwy.

Po ukończeniu pracy obraz olejny całkowicie wyschnięty, zwykle po kilku miesiącach, werniksuje się. Do werniksowania służą różnego rodzaju tzw. werniksy końcowe, wolno lub szybko schnące. Werniks jest jakby powłoką ochronna obrazu. Matowy lub dający połysk pogłębia tonację obrazu.

Przykłady ukończonych obrazów olejnych wykonanych techniką malowania szpachlą malarską:





obraz olejny

obraz olej

obrazy olejne

obraz olejny

   

Techniki Malarskie- Farby Olejne

Farby olejne. Jak nimi malować, parę porad i informacji dla początkujących.

Podłoże
Jak wiadomo obrazy olejne malowane są na płótnie, czyli podobraziu malarskim. Jest to zagruntowane płótno rozciągnięte na drewnianą ramkę. To najlepsze i najczęściej stosowane podłoże, można mimo to bez problemów malować na kartonie, desce drewnianej, płycie pilśniowej itd.
Podobrazie można zrobić sobie samemu, ale różnorodność dostępnych w sklepach podobrazi i ich niska cena powodują w moim przekonaniu bezsensownym samodzielne ich robienie. No chyba że jest się twórcą o specyficznych wymaganiach. W sklepach dostępne są także tzw panele malarskie, idealne do pierwszych kroków, bo tańsze. Są to płyty pilśniowe z przyklejonym doń płótnem.

Media
Do malowania olejnymi przydatne są specyfiki które dodawane do farb powodują rózne efekty. Są to m.in. terpentyna, sekatywa, olej żywiczny, olej lniany, werniks. Każde z nich stosuje się w konkretnym celu jednak eksperymentowanie i łączenie ich ze sobą i z farbą może dać  ciekawe efekty. Oczywiście nie ze wszystkich trzeba korzystać ale warto wiedzieć co jest co.
Terpentyna - mieszanina terpenów o barwie żółtej lub bezbarwna, o charakterystycznym zapachu. Źle rozpuszczalna w wodzie.
Rozpuszcza tłuszcze, parafiny, żywice i in. substancje organiczne. Otrzymuje się ją z żywicy drzew , głównie sosny, przez destylację z parą wodną lub ekstrakcję benzyną karpiny sosnowej. Podczas malowania podstawowy składnik do rozcieńczania farb. Potrzebna także do mycia pędzli i akcesoriów . Dodana do farby przyśpiesza nieco jej wysychanie i powoduje zmatowienie koloru po zaschnięciu.

Olej lniany służy do zabezpieczania powierzchni malowideł i polichromowanych rzeźb, jako spoiwo i medium w malarstwie - obecnie powoli traci tutaj znaczenie na rzecz materiałów syntetycznych. Dodatek do farb, rozrzedza je, nie powoduje matowienia, wyrównuje połysk.

Sekatywa zwana też sykatywą. Jako sykatywy używa się najczęściej soli kwasów pochodzących z kalafonii z metalami o zmiennym stopniu utlenienia (ołowiu, miedzi , kobaltu, wanadu). Biorą one udział w naturalnej polimeryzacji rodnikowej, który powoduje sieciowanie oleju, czyli potocznie jego schnięcia. Powoduje szybsze wysychanie farb. Dodana nawet w niewielkiej ilości znacząco przyśpiesza schnięcie. Dodana w większej ilości powoduje także matowienie farb po wyschnięciu. Należy jednak pamiętać o tym, że poszczególne kolory mają różny czas schnięcie, także po dodaniu sekatywy.

Olejek żywiczny znany bardziej jako medium olejne żywiczne. Medium na bazie damary i oleju lnianego (2:3), zwiększa połysk farby, zmniejsza lepkość farby, powoduje równomierne wysychanie warstwy malarskiej, przyspiesza proces schnięcia.

Werniks Końcowy damarowy (matowy lub błyszczący) to szlachetny lakier stosowany do celów artystycznych (malarskich). W najprostszej postaci jest roztworem naturalnej lub syntetycznej twardej żywicy w olejku lotnym, alkoholu lub innym rozpuszczalniku. Służy do zabezpieczenia warstwy malarskiej oraz nadaniu jej większego połysku bądź jego zrównoważenia. Dodany do farby przyśpiesza jej schnięcie i powoduje zmianę gęstości (na rynku są dostępne różne werniksy, nie tylko końcowe ale także specjalne przeznaczone do dodawania do farby). Werniks schnie bardzo szybko. Przed jego nałożeniem należy jednak zwrócić uwagę, czy farba dobrze wyschła na całej powierzchni, w przeciwnym razie werniks rozpuści ją i rozmażemy sobie obraz. Werniks można nakładać zwykłym miękkim pędzlem, najlepiej dużym
Stopniowe zakupywanie poszczególnych mediów, zaczynając od terpentyny. Warto też porozmawiać ze sprzedawcą, zwykle dobrze się orientują w zastosowaniu poszczególnych mediów, oraz znają wiele ciekawych rozwiązań.

Narzędzia
    Tutaj oczywiście podstawą są pędzle. Ale można także malować szpachelką malarską (nie jest prawdą że szpachelka służy wyłącznie do mieszania farb na palecie, choć oczywiście znakomicie się do tego przydaje, nawet jeśli maluje się tylko pędzlami). Nie ma także żadnych przeciwwskazań by malować np. wałkami lub czymkolwiek, co wyda nam się słuszne dla uzyskania jakiegoś efektu. Zwykle twierdzi się, że do malarstwa olejnego nadają się pędzle twarde (tzw. szczeciniaki). Mimo to można używać także pędzli miękkich. Obecnie dostępna jest cała gama pędzli naturalnych i sztucznych o różnych wielkościach i twardościach.

Proponuję eksperymentować bowiem każde z nich daje inny efekt. Ja często używam pędzli które rzekomo służą do malarstwa wodnego i są za miękkie do olejnych. Zdarza się jednak, że malujemy rozrzedzoną farbą i uzyskanie dużej precyzji szczeciniakiem jest jeśli nie niemożliwe, to na pewno trudne.

   Chciałbym jeszcze powiedzieć o tym, że nie należy się ograniczać poglądami, zawartymi w różnorodnych poradnikach malarskich, które sugerują, jakich konkretnie mamy użyć pędzli, o jakich rozmiarach i końcówkach i w jakiej ilości oraz jakich firm, a także jakich płócien i jakich mediów używać, określając sztywno ich zastosowanie. Otóż nie drodzy państwo- to ma być malarstwo, sztuka, eksperyment i przypadek, doświadczanie i przygoda, szukanie i znajdywanie. Bogactwo warsztatu malarskiego powinno wynikać z rodzaju malarstwa jakie uprawiamy, z doświadczenia i faktycznej potrzeby. Można bowiem namalować wspaniały obraz dwoma pędzlami na starym, wielokrotnie zamalowywanym podobraziu, kilkoma zaledwie kolorami odpowiednio zmieszanymi. Z drugiej strony nie mając pomysłu na malarstwo nawet najlepsze farby nam nie pomogą. Nie uważam się wprawdzie za mistrza malarstwa czy nawet artystę, ale co do tego nie mam wątpliwości - o jakości i rodzaju malarstwa decyduje przede wszystkim zamysł malarza, a nie jego sprzęt warsztatowy, choć ten drugi jest oczywiście potrzebny i powinien być dobrze dopasowany.

Zachęcam więc do eksperymentów.