Malarstwo olejne jest dość kosztowną techniką ale daje wyjątkowo dużą swobodę w doborze i mieszaniu barw, tworzeniu ciekawych faktur, uzyskiwanie efektów półprzezroczystości i przenikania barw a nawet wychodzeniu "w trzeci wymiar" przez nakładanie bardzo grubych warstw farby.
Malarstwo olejne, po zapoznaniu się z jego podstawami, jest stosunkowo łatwą i wdzięczną techniką. Umożliwia ono wielokrotne retuszowanie przez nakładanie kolejnych warstw farby na obraz.
Sposoby malowania olejnego stwarzają sami artyści. Z nich można przyjąć tylko te, które nie doprowadzają malowidła do szybkiego starzenia się.
Istnieje wiele różnych technik jak np.:
- alla prima (wł. – za pierwszym razem) – polega na bezpośrednim wprowadzeniu koloru przygotowanego na palecie bez podmalówek i laserunków; artyści osiągają w tej technice wprost efekt końcowy;
- laserunek (łac. – lazurium – lesur, błękit) – technika stosowana w malarstwie od dawna, powstaje wtedy, gdy pierwsza warstwa farby prześwituje przez naniesioną na nią warstwę laserunkową; uzyskuje się przez to przejrzystość i głębię;
- impasto (wł. – impastare – ugniatać) – to śmiałe nanoszenie grubej warstwy gęstej farby olejnej na powierzchnie obrazu, podkreślające fakturę malowidła;
Przygotowanie odpowiedniego podobrazia przyczynia się do trwałości obrazu. Wielu współczesnych artystów korzysta z gotowych, już zagruntowanych podobrazi jednak wielu woli tę czynność wykonać samodzielnie aby sprostały ich wymogom.
Obrazy olejne składają się z kilku warstw
-podkład (podobrazie)
-klej
-zaprawa(grunt)
-szkic
-warstwy farby
-werniks
Podobraziem może być deska, pilśń, tektura, najczęściej jednak używane jest płótno lniane. Zaprawy pod malowidło mogą być różne: absorbujące (chłonne), półchłonne (gdy farba olejna matowieje wskutek pochłaniania spoiwa przez tę zaprawę) lub tłuste (gdy zachowuje połysk). Zależnie od pracy, którą się wykonuje, można dostosować do niej kolor zaprawy.
Maluje się pędzlami, przeważnie szczeciniakami a czasem z włosia – okrągłymi, płaskimi o różnej numeracji, szpachelkami i innymi narzędziami.
Płótno malarskie
Do celów malarskich najlepiej nadaje się płótno o tzw. splotach płóciennych z nitek o jednakowej grubości. Wątek przeplata się tu jednostronnie na przemian z osnową. Płótno o różnych niciach ulega nierównomiernemu kurczeniu się lub wydłużeniu pod wpływem wilgotnego otoczenia, co może spowodować szybkie pękanie powłoki obrazu. Najlepsze jest płótno nie mające apretury.
Blejtram (krosno)
Krosno z klinami służy do napinania płótna malarskiego. Składa się z czterech listewek (przy większych formatach posiada też listwy poprzeczne) zaopatrzonych przy obu końcach w głębokie wcięcia i miejsca na ruchome kliny. Wcięcia pozwalają na regulowanie naprężeniami płótna przez wbijanie klinów, jeśli taka potrzeba zachodzi. Listwy krosna muszą być tak wyprofilowane aby płótno dotykało do nich jedynie na bocznej krawędzi.
Listwy krosien zbija się dokładnie, sprawdzając przy tym konieczny między nimi kąt prosty.
Płótno o formacie większym ok. 4 cm dookoła obrazu, prowizorycznie przybija się kilkoma gwoździkami do krosien (po środku i na brzegach listew). Następnie po bokach w równych odstępach, począwszy od środka, na przeciwległych listwach przybija się płótno tapicerskimi gwoździkami. W ten sposób otrzymuje się równe napięcie płótna na całej powierzchni. Do równomiernego napięcia płótna na krosnach mogą być przydatne specjalne obcęgi.
Zaprawa
Zaprawa służy do pokrywania powierzchni pod malowidło. Płótno przed nałożeniem zaprawy należy wcześniej pokryć klejem stolarskim w celu jego naprężenia i zabezpieczenia przed wsiąkaniem zaprawy w materiał.
Płótno pokrywa się zwykle dwiema cienkimi warstwami zaprawy. Na drewnie i innych sztywnych materiałach możemy nałożyć znacznie więcej warstw. Po wyschnięciu pierwsze warstwy powleka się nią po raz drugi i podobnie po raz trzeci. Rozprowadzanie zaprawy powinno odbywać się cienko pasami w kratkę, tak aby osiągnąć największą równomierność pokrycia płótna lub deski. Płótno i deski powinny schnąć w pozycji leżącej lub nieco pochylonej. Aby wysychanie zaprawy przebiegało równomiernie i szybko, podkłada się pod krosna drewniane klocki.
Obecnie najczęściej używa się gotowych zapraw dostępnych w odpowiednich sklepach lub farby emulsyjnej, która jest elastyczna, niezmywalna i odporna na czynniki zewnętrzne.
Paleta
Paleta jest to płyta drewniana, blaszana, porcelanowa, szklana, tekturowa o pewnym formacie i kształcie oraz wykończeniu zależnym od techniki jakiej ma służyć. Do malowania technika olejną najczęściej stosowane są palety drewniane, posiadające otwory na uchwyt. Farby wyciska się z tub obok siebie w pewnym układzie kolorystycznym, odpowiadającym artyście.
Po każdorazowym użyciu paleta powinna być oczyszczona. Resztki farby usuwa się szpachelką a następnie zmywa terpentyną. Zaschnięte stare farby na palecie najlepiej usuwa się przy użyciu płomienia. W tym wypadku warstwę zaschniętych farb polewa się spirytusem denaturowanym tak, aby płyn nie spływał i zapala się ostrożnie. Zmiękczona warstwa zaschniętych farb daje się wtedy zeskrobać nożem i szpachlą.
Farby olejneArtystyczne farby olejne sporządza się poprzez rozproszenie pigmentów w nośniku olejnym takim jak lniany , orzechowy , szafranowy lub makowy, tak aby wytworzyć gładką, kleistą, wolnoschnącą farbę. Farba olejna ze swojej natury nie miesza się z wodą, rozpuszcza się jedynie w terpentynie, benzynie lakowej lub bezwonnym rozpuszczalniku.
Olejowe spoiwo nadaje farbie charakterystyczny wygląd i konsystencję masła. Pigmenty utarte z olejem mają specyficzną głębię i rezonans koloru , gdyż inna ilość światła jest pochłonięta a odbita. Olej nie tylko trzyma cząstki pigmentu i umożliwia ich przyleganie do powierzchni podobrazia , ale także chroni je. Do tych podstawowych składników producenci dodają jeszcze inne , aby uzyskać farby o stosunkowo stałym czasie schnięcia.
Olejne farby artystyczne można nabyć w sklepach sprzedających materiały i akcesoria dla artystów plastyków lub w sklepach z artykułami papierniczymi. Na rynku dostępne są farby wielu firm począwszy do polskich firmy Aster do holenderskich Talens, które sprzedawane są w dwóch seriach: tańszej Van Gogh i droższej Rembrandt.
Pędzle do malowania farbami olejnymi można uzywać pędzli
- z włosia miękkiego
- z włosia sztywnego
- z włosia syntetycznego
Włos ma różną grubość i długość, skala 0-28
Materiały na pędzle z włosia naturalnego: ogonki wiewiórek, piórka sępie, gęsie, kurze, gołębie, sierści borsuków, tchórzy, kun, szczecinki świń.
Werniksy
Werniks to przeźroczysta warstwa którą pokrywa się obrazy w celu zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi oraz nadaniu głębi barwom. Nie może być stosowany w akwareli, gwaszu, pastelu i suchej temperze.
W zależności od procesów schnięcia mamy werniksy: olejne -schnące w procesie chemicznym, rozpuszczone w lotnych rozpuszczalnikach -schnące w procesie fizycznym, twardniejace pod wpływem ciepła, schnące na skutek reakcji kondensacji.
W zależności od użytego materiału : żywiczne, olejno - żywiczne, białkowe, z mas syntetycznych, z pochodnych celulozy.
Kilka drobnych porad
Bywa nieraz, że po jakimś czasie na obrazie powstają pęknięcia i szczeliny. Pochodzą one przeważnie od nie zaschniętej dobrze zaprawy na podłożu lub od niejednostajnego wysychanie warstw farby nałożonej jedna na drugą. Następuje wtedy nierównomierne ich kurczenie się. Należy unikać nakładania farb szybko schnących na warstwę farb wysychających wolniej. Dopuszczalna jest kolejność odwrotna.
Przystępując po dłuższej przerwie do malowania, obraz olejny musimy oczyścić i odtłuścić. Odtłuszczenie zaschniętych już warstw obrazu może się odbywać przez pocieranie surowym ziemniakiem, a następnie przetarcie lekko zwilżoną flanelowa szmatką. Po tym zabiegu powleka się cienko miejsca, na których mają być wykonane przemalówki lub poprawki, szmatką nasączona mieszanką terpentynowo-olejną.
Przy wielokrotnym korygowaniu i przemalowywaniu obrazu mokrą jeszcze warstwę farby łatwo jest zeskrobać nożem lub szpachelką. Przy dobrze zaschniętej już farbie, jeśli zachodzi taka konieczność, usuwa się z części malowidła wierzchnią powłokę farby szlifując pumeksem lub papierem ściernym. Po tym zabiegu pociera się cienko te miejsca mieszanką terpentynowo-olejną przed nałożeniem nowej warstwy.
Po ukończeniu pracy obraz olejny całkowicie wyschnięty, zwykle po kilku miesiącach, werniksuje się. Do werniksowania służą różnego rodzaju tzw. werniksy końcowe, wolno lub szybko schnące. Werniks jest jakby powłoką ochronna obrazu. Matowy lub dający połysk pogłębia tonację obrazu.
Przykłady ukończonych obrazów olejnych wykonanych techniką malowania szpachlą malarską:
 |
| obraz olejny |
 |
| obraz olej |
 |
| obrazy olejne |
 |
| obraz olejny |
Bardzo fajnie napisany artykuł. Jestem pod wrażeniem.
OdpowiedzUsuń